تا حالا به این فکر افتاده‌اید که چرا قیر 8 نوع مختلف دارد؟ در جواب به این سوال باید گفت که هر کدام از آنها زیر مجموعه‌هایی دارند که همه براساس ویژگی‌ها و کاربردشان تقسیم شده‌اند. همچنین باید گفت که کیفیت و کارایی این فرآورده نفتی به دو عامل مهم از جمله منبع نفت خام و مراحل پالایش آن بستگی دارد.
قیر یک هیدروکربن متراکم، بسیار چسبناک و برگرفته از نفت است که به دو نوع اصلی طبقه‌بندی می‌شود. اولین نوع، قیر طبیعی است که در زیر تپه‌ها و دریاچه‌های نفتی یافت می‌شود و نوع دیگر، قیر تصفیه شده حاصل از ته نشینی نفت خام است.
قیر حاوی 2 درصد اکسیژن، 11 درصد هیدروژن و 87 درصد کربن است.
همانطور که گفته شد، این محصول یک هیدروکربن با وزن مولکولی بالا شامل روغن، رزین و آسفالتین است. وجود 5 تا 30 درصد آسفالتین در قیر باعث سختی قیر می‌شود.
قیر به دو روش تولید می‌شود:
1) اجرای مستقیم
2) دمیدن هوا که براساس فرآیند مقطعی یا ادامه‌دار انجام می‌شود
قیر عمدتا در ساخت و سازها، راه‌سازی، عایق کاری جاده‌ها، آسفالت کردن خیابان‌ها یا عایق بندی پشت بام‌ها استفاده می‌شود. این محصول با توجه به فرآیندهای مختلف تولید به انواع و درجه‌های مختلف و آزمایش‌های فیزیکی نظیر تست نفوذ، تست گرانروی(ویسکوزیته)، تست نقطه
اشتعال، تست حلالیت، تست نقطه نرم شدن، تست انعطاف‌پذیری و موارد دیگر تقسیم می‌شود.
لازم به ذکر است که برخی از این طبقه‌بندی‌ها براساس نتایج آزمایشات انجام شده روی قیر و برخی دیگر براساس نوع پالایش و مراحل انجام شده بر روی قیر صورت گرفته‌اند.
همانطور که گفته شد آزمایشاتی که بر روی نمونه قیر صورت می‌گیرند تعیین کننده بخشی از انواع قیر از جمله درجه ویسکوزیته یا گرانروی و غیره هستند که قیر را از ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار می‌دهند و تعیین می‌کنند که نمونه آزمایش شده برای چه منطقه‌ای با چه شرایط آب و هوایی
و با چه هدفی کاربرد دارد.
بخش دیگری از زیرمجموعه‌های قیر از جمله oxidized , cutback و emulsion نیز براساس مراحل تولید و نوع پالایش نفت خام دسته بندی شداند.
همانطور که گفته شد قیر انواع مختلفی دارد که در ادامه به تفصیل به معرفی آنها می‌پردازیم.
یک نوع از اصلی‌ترین آنها "تار" یا "پیچ" است. تار(Tar) یا پیچ(Pitch) یک مایع چسبناک قهوه‌ای یا سیاه چسبناک متشکل از هیدروکربن‌ها و کربن‌های آزاد است که از طیف وسیعی از مواد اولیه از طریق عصاره گیری مخرب استخراج می‌شود.
تار و پیچ به طور متناوب و پشت سر هم مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما بیشتر از تار برای استفاده در مواد مایع و از پیچ بیشتر برای مواد جامد یا ویسکوالاستیک استفاده می‌شود.
تار و پیچ هر دو در انواع آسفالت چسبناک اعمال می‌شوند.
تار به طور کلی دارای 3 شکل است: 1- تار ذغال سنگ 20- تار چوب 3- تار معدنی
تار ذغال سنگ محصول جانبی تولید گاز ذغال سنگ است. تار ذغال سنگ برای حفظ چوب، نگه‌داری سنگ فرش‌ها و غیره استفاده می‌شود. در این فرآیند در مرحله اول، ذغال سنگ در رگ‌های آهنی مهر و موم شده گرم می‌شود. سپس گازهای تبخیر شده منجر از لوله‌های مخصوص خارج
می‌شوند. این لوله‌ها با آب خنک می‌شوند. مواد حاصل چیزی جز تار ذغال سنگ نیست که یک مایع متراکم، بودار و سیاه است.
تار چوب با عصاره گیری چوب‌های رزینی مانند کاج به دست می‌آید. عصاره گیری چوب رزینی روغن کریوزوتی تولید می‌کند که از توانایی نگه‌دارندگی بالایی برخوردار است.
تار معدنی نیز با بهره‌برداری از کروژن‌ها تهیه می‌شود. کروژن‌ها به طور کلی از سنگ‌های قیر ساخته شده‌اند که فقط سنگ هستند. محتوای فرار تار معدنی بسیار کم است.
منبع: خبرگزاری ایسنا
- ۰۰/۱۲/۲۲